Opracowałeś właśnie innowacyjne urządzenie i nie chciałbyś, żeby ktoś inny z niego korzystał. Masz jednak wątpliwości, czy Twój pomysł nadaje się do opatentowania. Okazuje się jednak, że polskie przepisy umożliwiają ochronę rozwiązań technicznych również za pomocą wzorów użytkowych. Poniżej przeczytasz, jakie warunki trzeba spełnić, żeby uzyskać taką ochronę.
Czy Twoje rozwiązanie można zastrzec w Urzędzie Patentowym?
Masz świetny pomysł i chcesz go chronić. To jak najbardziej zrozumiałe. Pytanie tylko, czy w ogóle kwalifikuje się on do ochrony przed Urzędem Patentowym, a jeżeli tak to jakiej. Ustawa Prawo własności przemysłowej pozwala na uzyskanie patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy czy prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Każde z tych praw kładzie akcent ochronny na coś innego.
Patent daje Ci prawo wyłącznego korzystania z wynalazku. Innymi słowy, tylko Ty możesz na nim zarabiać. Jeśli ktoś chce korzystać z twojego wynalazku, to musi mieć twoją zgodę. Tę możesz ująć w formie odpłatnej umowy licencyjnej. Patent na wynalazek może trwać maksymalnie do 20 lat, o ile sukcesywnie co roku będziesz ochronę odnawiał.
Wzorom użytkowym najbliżej do wynalazków. Często nazywa się je zresztą „małymi wynalazkami” a udzielane na nie prawo „małymi patentami”. Ochrona wzorów użytkowych może trwać maksymalnie 10 lat, o ile znów nie zapomnimy w którymś momencie jej przedłużyć.
Zobacz również:
- Wzór przemysłowy – co należy wiedzieć o tej formie ochrony?
Wynalazek czy wzór użytkowy – oto jest pytanie.
Wynalazek trudniej opatentować, ponieważ trzeba spełnić szereg dość wyśrubowanych wymogów. Podstawowy jest taki, że nasze urządzenie musi rozwiązywać jakiś problem techniczny. Nie da się opatentować nazwy firmy czy wyglądu stołu. To musi być innowacja, która coś poprawia lub ulepsza. Innymi słowy, daje jakieś wymierne korzyści.
Po drugie takie rozwiązanie musi posiadać poziom wynalazczy, czyli nie może wprost wynikać ze stanu techniki. Jeżeli ekspert z Urzędu Patentowego uzna, że zgłoszony wynalazek jest banalny i oczywisty dla znawcy z danej dziedziny techniki to wyda decyzję odmowną.
Jeśli jednak Twoja innowacja nie spełnia tych kryteriów, ale za to ułatwia życie, to może być wzorem użytkowym. Nie oznacza, że jest to gorsze rozwiązanie. Po prostu obejmuje inny zakres ochrony. Wynalazek to przede wszystkim konstrukcja myślowa, a wzór to konkretny przedmiot przedstawiony w opisie wzoru użytkowego i rysunkach. Za to na wzór użytkowy łatwiej dostaniesz prawo ochronne.
Co więcej, jeżeli ekspert nie będzie Ci chciał udzielić patentu to możesz swoje zgłoszenie przekonwertować na wzór użytkowy.
Co może być wzorem użytkowym?
W ustawie Prawo własności przemysłowej jest podana jego definicja:
„Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.”
Co możesz zgłosić jako wzór użytkowy? Bardzo wiele innowacji. Wśród najczęściej zgłaszanych są różne urządzenia, zabawki lub akcesoria do grania, ale też zwykłe przedmioty, których używa się na co dzień np. wieszak na płaszcze czy rower. Wiele wzorów użytkowych jest wykorzystywanych w budownictwie, meblarstwie i w wielu innych dziedzinach przemysłu oraz rzemiosła.
Z przytoczonej wcześniej definicji wiesz, że wzór użytkowy musi spełniać pewne warunki. Są to:
- nowość;
- użyteczność;
- techniczny charakter;
- musi dotyczyć kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu;
- być przedmiotem o trwałej postaci.
Czyli od razu możesz odpuścić próbę rejestracji jako wzoru użytkowego m.in. różnych substancji, mieszanin, układów elektrycznych, hydraulicznych. Nie mają trwałej postaci, co od razu je wyklucza z takiej ochrony. Twoje rozwiązanie może dotyczyć zarówno kształtu, jak i budowy czy zestawienia przedmiotu. Jednak musi ono być użyteczne, czyli spełniać jakiś konkretny cel.
Niezwykle istotny jest warunek nowości. Gdy starasz się o ochronę dla swojego wzoru użytkowego, nie możesz go w żaden sposób ujawniać, zanim nie złożysz wniosku do Urzędu Patentowego. Oznacza to, że nie możesz się nim chwalić nawet w czasopismach branżowych czy na stronach internetowych. Jeśli prowadzisz rozmowy z kontrahentem, który może go w przyszłości produkować, to koniecznie podpisz z nim klauzulę poufności.
Są też pewne kategorie rozwiązań, których nie da się chronić jako wzory użytkowe. Tutaj obowiązują takie same wyłączenia jak w przypadku wynalazków, o czym mowa jest w poniższym nagraniu:
Zastrzeżenie wzoru użytkowego z rzecznikiem patentowym.
Zanim otrzymasz prawo ochronne na wzór użytkowy, czeka Cię procedura rejestracyjna w Urzędzie Patentowym. Nie musisz jej przechodzić samodzielnie. Możesz to zrobić przez pełnomocnika. Pamiętaj jednak, że przed polskim urzędem patentowym profesjonalnym pełnomocnikiem może być wyłącznie rzecznik patentowy.
Warto skorzystać z jego usług, bo wykluczysz tym sposobem ryzyko błędu. Szczególnie, że wniosek powinien zawierać podanie, opis wzoru, zastrzeżenia ochronne, rysunki. Od dobrego opisu często zależy to, czy otrzymasz silną, czy iluzoryczną ochronę. Rzecznik może też zrobić badanie stanu techniki. Dzięki temu dostaniesz informację czy takie zgłoszenie ma sens oraz… czy sam nie naruszasz przypadkiem cudzego prawa.
Po zgłoszeniu musisz się uzbroić w cierpliwość, bo procedura trwa średnio 2,5 roku. Ekspert w Urzędzie Patentowym sprawdzi twoje zgłoszenie, przeanalizuje je oraz przygotuje sprawozdanie o stanie techniki. Po 18 miesiącach opis twojego wzoru zostanie opublikowany. Całe postępowanie kończy się decyzją eksperta o przyznaniu prawa ochronnego lub odmowie.
Jeśli działasz przez rzecznika patentowego, to przez całą procedurę to on będzie pilnował terminów i korespondował z ekspertem.
Czy warto chronić wzory użytkowe?
Zdecydowałeś się wystąpić o prawo ochronne na swój wzór użytkowy. To naprawdę dobra decyzja, która może Ci przynieść sporo korzyści. Wymieńmy kilka najważniejszych.
- Łatwo udowodnisz przysługujące Ci prawa wyłączne do innowacji. Dowodem na to będzie wydane przez Urząd Patentowy świadectwo ochronne.
- Uzyskujesz legalny monopol prawny na komercjalizację swojej innowacji.
- Prawo ochronne na wzór użytkowy możesz licencjonować lub w prosty sposób sprzedać. To ważne, jeżeli Twoja firma wpadnie w problemy finansowe.
- Prawo ochronne działa prewencyjnie. Konkurencja, widząc świadectwo i numer prawa ochronnego, mocno się zastanowi, czy warto kopiować Twój wzór.
- Jeśli ktoś wykorzysta Twoje rozwiązanie bez twojej zgody, to postępowanie sądowe będzie o wiele prostsze. Pokazujesz świadectwo, a konkurencja musi udowodnić, dlaczego sprzedawała twoje rozwiązanie.
- Możesz żądać zaniechania naruszania Twojego prawa oraz wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Naruszający może naprawić szkodę, płacąc Ci odpowiednią kwotę odszkodowania.
- Jeśli nie chronisz swojego wzoru, to wchodzi on w stan techniki. Oznacza to, że każdy może z niego korzystać, a Ty tracisz swoje prawa do niego.
- Zastrzeżony wzór użytkowy może znacząco podnieść wartość Twojego przedsiębiorstwa.